Gökyüzünde karbon savaşı

Gökyüzünde karbon savaşı 07.10.2007 Hürriyet

Avrupa Birliği’nin (AB) aldığı karar havacılık dünyasını karıştırdı. AB, 2012’den itibaren Avrupa hava sahasını kullanan tüm havayollarından yaptığı uçuş miktarına göre 'kirlilik parası' alacak.
Büyük itirazların geldiği uygulama ile AB havayolu şirketlerinden 10 yılda en az 45 milyar Euro toplamayı hedefliyor.

Araştırmalara göre, uçakların küresel ısınmaya neden olan karbondioksit gaz salınımının yüzde 1.6’sını oluşturduğunu ortaya koyuyor. Ancak bu gazların yerden binlerce metre yukarda bırakılması nedeniyle oran küçük de olsa zararı artırıyor.

Yeşillerin büyük tepkisine neden olan uçakların karbondioksit salınımına karşı AB geçen günlerde önemli bir karar aldı. Buna göre 2012’den itibaren Avrupa hava sahasını kullanan havayolları, uçaklarının çevreyi kirletmelerine ve yapılan uçuş miktarına göre sınıflandırılacak. Şirketlerden, kirliliğe karşı yıllık 4.5-5 milyar Euro para toplanacak. Oluşturulacak fon, havacılık endüstrisinde karbondioksit oranlarını azaltılması için geliştirilecek yeni nesil teknolojiler için harcanacak.

HAVAYOLLARINDAN İTİRAZ

Miktar büyük olunca, şirketlerden ciddi bir itiraz yükseliyor. Rakamlar bu miktarın Avrupa’daki tüm havayolu şirketlerinin bir yıllık kárına eşit olduğunu ortaya koyuyor. Mali danışmanlık hizmeti veren Ernst&Young’ın yaptığı araştırmaya göre havayollarının bu parayı toplamak için bilet ücretlerini en az yüzde 15 oranında yükseltmesi gerekiyor. Bilet ücretlerinin yükselmesi yolcu sayısını olumsuz etkileyecek. En az yüzde 10’luk bir düşüşün sektörde ciddi kriz yaratabileceğine dikkat çekiliyor.

Bu paranın toplanması konusunda AB kararlı. Hatta ilk uygulama bu konuda en hassas ülkelerin başında gelen Almanya’da gelecek yıldan itibaren başlayacak. Alman hükümeti başta Frankfurt ve Münih olmak üzere havalimanlarında, oluşturdukları kirlilik oranında havayollarından para almaya başlayacak. Bu uygulamayı İngiltere ve Fransa’nın izlemesi bekleniyor.

İLK UYGULAMA BA’DEN

Havayolları bu uygulamaya şimdiden yolcuların alışmaları için farklı yollar deniyor. İngiliz Havayolları British Airways (BA), internet sitesinde "Respecting Our World" bölümünü ziyaret edecek yolcular uçuşlarındaki emisyon oranlarını ve maliyetleri hesaplayabilme imkanı sunuyor.

Yolcu, uçuş boyunca ortaya çıkan karbondioksit oranını görerek Uluslararası İklim Koruma Vakfı’na bağış yapabiliyor. Bu miktar AB’nin "karbon ticareti" adı verdiği uygulamaya göre hesaplanıyor. Yolcu, İstanbul-Londra arasında gidiş-dönüş çıkan gaz oranını hesapladığında yaklaşık 11 YTL’lik bağışı kredi kartı ile internet üzerinden ödeyebiliyor.

BİYOLOJİK YAKIT

Sektör, kirliliğin azaltılması için son yıllarda yeni teknolojilere ciddi yatırım yapıyor. Bu konuda en önemli uygulamaların başında uçaklarda kullanılacak biyolojik ve sentetik yakıtlar geliyor.

Kısacı bio-yakıt olarak adlandırılan çevreci yakıt bitkiler işlenerek hazırlanıyor. Farklı bölgelere göre soya fasulyesi, palmiyeden elde ediliyor. Çevreyi daha az kirleten yakıt ilk olarak yolcu uçaklarında denenmeye İngiliz Virgin Havayolları’na ait Boeing 747-400’de başlandı. Ancak bu yakıta olan aşırı talep ve artan tarım maliyetleri soru işaretlerini yanında getiriyor. Amerikan Hava Kuvvetleri ise halen sentetik yakıtlar konusunda çalışmalarını sürdürüyor. Bu tür yakıtlar fosil bazlı yakıtlarla karıştırılarak kullanılıyor.

YENİ TEKNOLOJİLER

General Electric, Pratt&Whitney ve Rolls Royce gibi dev motor imalatçıları bir araya gelerek daha çevreci motorlar üzerinde çalışıyor. Daha verimli çalışacak uçak motorları ile önümüzdeki 10 yıl içinde çevreyi yüzde 50 oranında daha az kirletecek motorların hizmete girmesi planlanıyor.

UÇAKLAR ÇEVREYİ NE KADAR KİRLETİYOR

Uçaklar küresel sera etkisi yaratan gazların yaklaşık yüzde 1,6’sından sorumlu.

Yeni nesil yolcu uçakları 1960’lardaki ilk jetlere göre gökyüzünü yüzde 70 oranında daha az kirletiyor. Ayrıca motorlar yüzde 75 daha sessiz.

Motor imalatçılarının hedefi önümüzdeki 10 yılda uçak motorlarını şu andaki teknolojiye göre yüzde 50, 2050’de ise yüzde 75 daha temiz hale getirmek.

Yeni nesil uçaklarda kilometre başına yolcuya düşen karbondioksit üretimi 95,7 gram. Ortalama bir aile otomobilinde bu rakam 160, trenlerde 112 gram.

KAYNAK: Easyjet Havayolları çevre raporu Tolga ÖZBEK